97 χρόνια από την ίδρυση
της Κομμουνιστικής (3ης) Διεθνούς -2-
Με αφορμή τα 97 χρόνια από την ίδρυση της Κομμουνιστικής (3ης) Διεθνούς, συνεχίζουμε την αναδημοσίευση των σημαντικών αποφάσεων των 4 πρώτων Συνεδρίων.
Από το 4ο Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στην Πετρούπολη, από την 5 Νοέμβρη έως 5 Δεκέμβρη 1922, δίνουμε 2 σημαντικά κείμενα αποφάσεων που πήρε. (α) Την απόφαση πάνω στην τακτική της Κ.Δ και (β) τις Θέσεις για την Ενότητα του Προλεταριακού Μετώπου. Και στα δύα αυτά σπουδαία κείμενα του επαναστατικού μαρξισμού, αναδυκνείεται η μεγάλη σημασία που έχει για τους κομμουνιστές και ολόκληρο το εργατικό κίνημα η πάλη για το Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο, το περιεχόμενό του και οι κομμουνιστικές μέθοδες δράσης για την συγκρότησή του.
Καταδικάζοντας αμετάκλητα τους προδοτικούς ταξικούς συμβιβασμούς της σοσιαλδημοκρατίας και τις εγκληματικές και καταστροφικές “λαϊκομετωπικές” ταξικές συνεργασίες του σταλινισμού, που ακολούθησαν μερικά χρόνια αργότερα, οι αποφάσεις αυτές δεν έχουν μόνο ιστορική σημασία. Αποτελούν απάντηση και φάρο σωστού ταξικού επαναστατικού μαρξιστικού προσανατολισμού για το σήμερα με τις παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες κρίσης. Είναι κάλεσμα προς κάθε αγωνιστή της κομμουνιστικής αριστεράς, ενάντια στις αντεπαναστατικές ταξικές συνεργασίες που εφαρμόζονται στο όνομα της “αριστεράς” σε βάρος του προλεταριάτου και ενάντια στις προτάσεις για “λαϊκή” ή “κοινωνική” “συμμαχία” που βρίσκονται σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από την αναγκαία και απαραίτητη πάλη για το Ενιαίο Μέτωπο Πάλης της εργατικής τάξης.
(α) ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ Κ.Δ.
(4ο Συνέδριο)
(4ο Συνέδριο)
ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΑΚΤΙΚΗ
ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
I.Επιβεβαίωση των αποφάσεων του 3ου Συνεδρίου
Το 4ο Συνέδριο διαπιστώνει πρώτα απ’ όλα ότι οι αποφάσεις του 3ου Παγκόσμιου Συνεδρίου:
1) για την παγκόσμια οικονομική κρίση και τα καθήκοντα της Κομμουνιστικής Διεθνούς
2) για την τακτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς,
επιβεβαιώθηκαν πλήρως από την πορεία των γεγονότων και την εξέλιξη του εργατικού κινήματος στο μεταξύ του 3ου και του 4ου Συνεδρίου χρονικό διάστημα.
II.Η περίοδος της παρακμής του καπιταλισμού
Το 3ο Συνέδριο, αφού ανέλυσε την παγκόσμια οικονομική κατάσταση, μπόρεσε να διαπιστώσει με τη μεγαλύτερη ακρίβεια ότι ο καπιταλισμός, αφού πραγματοποίησε την αποστολή του να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις, ήρθε σε ανυπέρβλητη αντίθεση όχι μόνο με τις ανάγκες της σημερινής ιστορικής εξέλιξης, αλλά και με τους πιο στοιχειώδεις όρους της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή τη θεμελιώδη αντίθεση την είδαμε ιδιαίτερα στον τελευταίο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ο οποίος και την επιδείνωσε, κλονίζοντας βαθιά το καθεστώς της παραγωγής και της κυκλοφορίας. Ο καπιταλισμός, που έτσι επέζησε του εαυτού του, πέρασε σε μια φάση όπου η ολέθρια ενέργεια των εξαπολυμένων δυνάμεων του καταστρέφει και παραλύει τις δημιουργικές οικονομικές κατακτήσεις που πραγματοποίησε το προλεταριάτο στις συνθήκες της καπιταλιστικής σκλαβιάς.
Η γενική εικόνα της καταστροφής της καπιταλιστικής οικονομίας δεν μετριάζεται καθόλου από τις αναπόφευκτες διακυμάνσεις του καπιταλιστικού συστήματος που το συνοδεύουν τόσο στην περίοδο της ανόδου του όσο και της παρακμής του. Οι προσπάθειες των αστών και σοσιαλδημοκρατών οικονομολόγων στις διάφορες χώρες να παρουσιάσουν τη βελτίωση που διαπιστώθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 1921 στις Ενωμένες Πολιτείες, σε μικρότερο βαθμό στην Ιαπωνία και την Αγγλία, και ως ένα σημείο στη Γαλλία όπως επίσης και σε άλλες χώρες, σαν ένδειξη αποκατάστασης της καπιταλιστικής ισορροπίας, στηρίζονται εν μέρει στη διάθεση να παρουσιαστούν διαφορετικά τα γεγονότα και εν μέρει στην έλλειψη οξυδέρκειας των λακέδων του κεφαλαίου. Το 3ο Συνέδριο, πριν μάλιστα από τη σημερινή βιομηχανική αναζωογόνηση, είχε ήδη προβλέψει αυτή τη βελτίωση για ένα λίγο πολύ κοντινό μέλλον και την είχε προσδιορίσει από τότε με τη μεγαλύτερη ακρίβεια σαν ένα επιφανειακό κύμα στο πλαίσιο της αυξανόμενης καταστροφής της καπιταλιστικής οικονομίας. Μπορούμε καθαρά να προβλέψουμε από τώρα ότι αν η σημερινή αναζωογόνηση της βιομηχανίας δεν μπορέσει, έστω και σε ένα μακρινό μέλλον να αποκαταστήσει την καπιταλιστική ισορροπία ή να επουλώσει τις ανοιχτές πληγές που άφησε ο πόλεμος, η επόμενη κυκλική κρίση, που η ενέργεια της θα συμπέσει με την κυρία γραμμή της καπιταλιστικής καταστροφής, θα επιδεινώσει όλες τις εκδηλώσεις αυτής της καταστροφής και επομένως, σε εξαιρετικό βαθμό, και την επαναστατική κατάσταση.
Ως το θάνατο του ο καπιταλισμός θα υπόκειται σ’ αυτές τις κυκλικές διακυμάνσεις. Μόνο η κατάληψη της εξουσίας από το προλεταριάτο και η παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση θα μπορέσουν να σώσουν την ανθρωπότητα απ’ αυτή τη μόνιμη καταστροφή που προκαλεί η συνέχιση της ύπαρξης του σύγχρονου καπιταλισμού.
Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η επιθανάτια αγωνία του καπιταλισμού. Η κατάρρευση του είναι αναπόφευκτη.
III. Η διεθνής πολιτική κατάσταση
Η διεθνής πολιτική κατάσταση καθρεφτίζει επίσης την προοδευτική κατάρρευση του καπιταλισμού.
Το ζήτημα των επανορθώσεων παραμένει πάντοτε άλυτο. Ενώ οι συνδιασκέψεις των κρατών της Αντάντ διαδέχονται η μια την άλλη, η οικονομική καταστροφή της Γερμανίας συνεχίζεται πάντοτε και απειλεί την ύπαρξη του καπιταλισμού σε όλη την Ευρώπη. Η καταστρεπτική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Γερμανίας θα αναγκάσει την Αντάντ να παραιτηθεί από τις επανορθώσεις, κι αυτό θα επιταχύνει την οικονομική και πολιτική κρίση της Γαλλίας ή θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός γαλλογερμανικού μπλοκ στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αυτό όμως θα χειροτερέψει την οικονομική κατάσταση της Αγγλίας και τη θέση της στην παγκόσμια αγορά. θα οδηγήσει την Αγγλία σε πολιτική αντίθεση με την ήπειρο.
Στην Εγγύς Ανατολή η πολιτική της Αντάντ χρεοκόπησε ολοκληρωτικά. Τη συνθήκη των Σεβρών την ξέσκισαν οι τούρκικες λόγχες. Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος και τα γεγονότα που επακολούθησαν έδειξαν φανερά την αστάθεια της σημερινής πολιτικής ισορροπίας. Φάνηκε καθαρά το φάντασμα ενός νέου παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Η ιμπεριαλιστική Γαλλία, αφού για λόγους συναγωνισμού με την Αγγλία βοήθησε να πραγματοποιηθεί η κοινή επιδίωξη της Αντάντ στην Εγγύς Ανατολή, ωθείται πάλι από τα καπιταλιστικά της συμφέροντα στο κοινό μέτωπο του καπιταλισμού εναντίον των λαών της Ανατολής. Μ’ αυτόν τον τρόπο η καπιταλιστική Γαλλία αποδείχνει στους λαούς της Εγγύς Ανατολής ότι την άμυνα τους εναντίον της καταπίεσης μόνο στο πλευρό της Σοβιετικής Ρωσίας και με την υποστήριξη του παγκόσμιου προλεταριάτου μπορούν να την οργανώσουν.
Στην Άπω Ανατολή οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ προσπάθησαν να αναθεωρήσουν στην Ουάσινγκτον την ειρήνη των Βερσαλλιών, αλλά το μόνο που κατόρθωσαν ήταν να περιορίσουν για μερικά χρόνια μια μόνο κατηγορία εξοπλισμών, συγκεκριμένα το μεγάλο αριθμό των πολεμικών πλοίων. Δεν πέτυχαν να λύσουν το πρόβλημα. Ο αγώνας συνεχίζεται πάντοτε μεταξύ Αμερικής και Ιαπωνίας και διατηρείται έτσι ο εμφύλιος πόλεμος στην Κίνα. Η πλευρά του Ειρηνικού παραμένει και μετά όπως και πριν από την Ουάσινγκτον εστία μεγάλων συγκρούσεων.
Το, παράδειγμα των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στις Ινδίες, την Αίγυπτο, την Ιρλανδία και την Τουρκία, δείχνει ότι οι αποικιακές και μισοαποικιακές χώρες αποτελούν εστίες ενός αναπτυσσόμενου επαναστατικού κινήματος εναντίον των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων καθώς και ανεξάντλητα αποθέματα επαναστατικών δυνάμεων οι οποίες, στη σημερινή κατάσταση, στρέφονται αντικειμενικά εναντίον του παγκόσμιου αστικού καθεστώτος στο σύνολο του.
Η συνθήκη των Βερσαλλιών διαλύθηκε από τα ίδια τα γεγονότα. Δεν παραχώρησε όμως τη θέση της σε μια γενική συμφωνία των καπιταλιστικών κρατών, σε μια εξάλειψη του ιμπεριαλισμού αντίθετα δημιούργησε καινούριους ανταγωνισμούς, καινούριους εξοπλισμούς. Η ανοικοδόμηση της Ευρώπης είναι αδύνατη όπως έχει η κατάσταση. Η καπιταλιστική Αμερική δεν έχει διάθεση να κάνει καμιά θυσία για να αποκατασταθεί η ευρωπαϊκή καπιταλιστική οικονομία. Η καπιταλιστική Αμερική ζυγιάζεται σαν γύπας πάνω από τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό που αγωνιά και τον οποίο θα κληρονομήσει. Η Αμερική θα υποδουλώσει την καπιταλιστική Ευρώπη αν η ευρωπαϊκή εργατική τάξη δεν πάρει την πολιτική εξουσία και δεν καταπιαστεί να καθαρίσει τα ερείπια του παγκόσμιου πολέμου και να αρχίσει να οικοδομεί την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία των Σοβιέτ της Ευρώπης.
Τα τελευταία γεγονότα στην Αυστρία είναι εξαιρετικά χαρακτηριστικά της πολιτικής κατάστασης που επικρατεί στην Ευρώπη. Με εντολή του ιμπεριαλισμού της Αντάντ, που τον χαιρετάει με χαρά η αυστριακή μπουρζουαζία, η περίφημη δημοκρατία, η περηφάνια και το καμάρι των ηγετών της Διεθνούς της Βιέννης, που γι’ αυτήν αυτοί οι κύριοι πρόδιναν συνεχώς τα συμφέροντα του προλεταριάτου και που την είχαν εμπιστευτεί στη φύλαξη των μοναρχικών, των χριστιανοσοσιαλιστών και των εθνικιστών, τους οποίους αυτή από τη μεριά της βοηθούσε να ξανανέβουν στην εξουσία, εξαφανίστηκε με μια πενιά στη Γενεύη και αντικαταστάθηκε από την ανοιχτή δικτατορία ενός απλού πληρεξούσιου της Αντάντ. Το ίδιο το αστικό κοινοβούλιο στην πραγματικότητα καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από έναν επιστάτη των τραπεζιτών της Αντάντ. Ύστερα από σύντομη φαινομενική αντίσταση, οι σοσιαλδημοκράτες συνθηκολόγησαν και βοήθησαν να εκτελεστεί αυτή η αισχρή συνθήκη. Έφτασαν μάλιστα ως το σημείο να δηλώσουν ότι είναι έτοιμοι να ξαναμπούν στο συνασπισμό, με τρόπο που μόλις κρύβει τα πράγματα, για να εμποδίσουν το προλεταριάτο να προβάλει αντίσταση.
Αυτά τα γεγονότα στην Αυστρία, καθώς και το τελευταίο φασιστικό πραξικόπημα στην Ιταλία, δείχνουν με εντυπωσιακό τρόπο την αστάθεια όλης της κατάστασης και αποδείχνουν, με το παραπάνω μάλιστα, ότι η δημοκρατία δεν είναι παρά ένα είδωλο, ότι στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μασκαρεμένη δικτατορία της μπουρζουαζίας, την οποία η τελευταία, όταν έρθει η ώρα, την αντικατασταίνει με την πιο κτηνώδη ανοιχτή αντίδραση.
Σύγχρονα, η διεθνής πολιτική κατάσταση της Ρωσίας των Σοβιέτ, της μόνης χώρας όπου το προλεταριάτο νίκησε την μπουρζουαζία και διατήρησε την εξουσία του επί πέντε χρόνια παρόλες τις επιθέσεις των εχθρών του, ενισχύθηκε σημαντικά.
Στην Γένουα και στη Χάγη οι καπιταλιστές της Αντάντ προσπάθησαν να εξαναγκάσουν τη Σοβιετική Δημοκρατία της Ρωσίας να απαρνηθεί την εθνικοποίηση της βιομηχανίας και να τη φορτώσουν με χρέη που στην πραγματικότητα θα τη μετέτρεπαν σε αποικία της Αντάντ. Το προλεταριακό κράτος της Ρωσίας των Σοβιέτ στάθηκε ωστόσο αρκετά ισχυρό ώστε να αντισταθεί σ’ αυτές τις προθέσεις. Μέσα στο χάος του καπιταλιστικού συστήματος που βρίσκεται σε διάλυση, η Ρωσία των Σοβιέτ, από την Μπερεζίνα ως το Βλαδιβοστόκ και από την ακτή του Μουρμάνσκ ως τα βουνά της Αρμενίας, είναι ένας αναπτυσσόμενος παράγοντας δύναμης στην Ευρώπη και στην Εγγύς και Άπω Ανατολή. Παρόλες τις προσπάθειες του καπιταλιστικού κόσμου να πνίξει τη Ρωσία με οικονομικό αποκλεισμό, η χώρα αυτή θα μπορέσει να προχωρήσει στην οικονομική της ανόρθωση. Για να πετύχει αυτό το σκοπό, θα χρησιμοποιήσει τόσο τις δικές της οικονομικές πηγές όσο και το συναγωνισμό μεταξύ των καπιταλιστών, που θα τους αναγκάσει να προχωρήσουν σε ξεχωριστές διαπραγματεύσεις με τη Σοβιετική Ρωσία. Το ένα έκτο του κόσμου βρίσκεται στην εξουσία των Σοβιέτ. Η ύπαρξη και μόνο της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Ρωσίας ενεργεί πάνω στην αστική κοινωνία σαν ένα στοιχείο της παγκόσμιας επανάστασης. Όσο περισσότερο η Σοβιετική Ρωσία ανορθώνεται και σταθεροποιείται οικονομικά, τόσο περισσότερο αυτός ο βασικός επαναστατικός παράγοντας θα αυξήσει την επίδραση του στη διεθνή πολιτική.
IV. Η επίθεση του κεφαλαίου
Επειδή το προλεταριάτο σ’ όλες τις χώρες, εξόν από τη Ρωσία, δεν επωφελήθηκε από την αδυναμία του καπιταλισμού, που την προκάλεσε ο πόλεμος, για να τον πλήξει αποφασιστικά, κατόρθωσε η μπουρζουαζία, χάρη στη βοήθεια των σοσιαλρεφορμιστών, να συντρίψει τους επαναστάτες εργάτες που ήταν έτοιμοι να αγωνιστούν, να σταθεροποιήσει την πολιτική και οικονομική της εξουσία και να προχωρήσει σε μια καινούρια επίθεση εναντίον του προλεταριάτου. Όλες οι προσπάθειες της μπουρζουαζίας να βάλει ξανά σε κίνηση το μηχανισμό της παραγωγής και να ανορθώσει τη βιομηχανία ύστερα από τη θύελλα του παγκόσμιου πολέμου έγιναν σε βάρος του προλεταριάτου. Η γενική και συστηματικά οργανωμένη από το κεφάλαιο επίθεση εναντίον όλων των κατακτήσεων της εργατικής τάξης παρέσυρε όλες τις χώρες στη δίνη της. Παντού το αναδιοργανωμένο κεφάλαιο ελαττώνει ανελέητα το πραγματικό μεροκάματο των εργατών, παρατείνει τις ώρες εργασίας, κουτσουρεύει τα λιγοστά δικαιώματα του προλεταριάτου στη βιομηχανία, εξαναγκάζει, στις χώρες με το υποτιμημένο νόμισμα, τους εργάτες, που έχουν καταντήσει ζητιάνοι, να πληρώνουν τα έξοδα της εξαθλίωσης στην οποία οδηγήθηκε η οικονομική ζωή εξαιτίας της υποτίμησης τού συναλλάγματος, κλπ…
Η επίθεση του κεφαλαίου, που πήρε μέσα στα τελευταία χρόνια γιγάντιες, διαστάσεις, αναγκάζει τους εργάτες σ’ όλες τις χώρες να κατεβαίνουν σε αγώνες αμυντικούς. Χιλιάδες και δεκάδες χιλιάδες εργάτες δέχτηκαν τον αγώνα, στους πιο σημαντικούς κλάδους της παραγωγής. Καινούριες πάντα ομάδες εργατών που προέρχονται από τους πιο αποφασιστικούς κλάδους της οικονομικής ζωής (σιδηροδρομικοί, μεταλλωρύχοι, μεταλλουργοί, δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι) κατεβαίνουν στον αγώνα. Οι περισσότερες απ’ αυτές τις απεργίες δεν είχαν ως τώρα καμιά άμεση επιτυχία αλλά αυτός ο αγώνας προκαλεί σε καινούριες και ολοένα σημαντικότερες μάζες εργατών, που άλλοτε ήταν καθυστερημένες, απέραντο μίσος εναντίον των καπιταλιστών και της κρατικής εξουσίας που τους προστατεύει. Αυτός ο αγώνας, που έχει επιβληθεί στο προλεταριάτο, καταστρέφει την πολιτική της συνεργασίας κεφαλαίου και εργασίας, που την υποστηρίζουν οι σοσιαλρεφορμιστές και οι γραφειοκράτες συνδικαλιστές. Δείχνει επίσης ακόμα και στα πιο καθυστερημένα στρώματα του προλεταριάτου την ολοφάνερη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην οικονομία και την πολιτική. Κάθε μεγάλη απεργία καταντάει να γίνει σήμερα μεγάλο πολιτικό γεγονός. Μ’ αυτή την ευκαιρία, έγινε φανερό ότι τα κόμματα της 2ης Διεθνούς και οι συνδικαλιστές ηγέτες του Άμστερνταμ, όχι μόνο δεν προσφέρουν καμιά βοήθεια στις εργατικές μάζες που έχουν καταπιαστεί με σκληρούς αμυντικούς αγώνες, αλλά και τις εγκαταλείπουν και τις προδίνουν με αποτέλεσμα να ωφελούνται απ’ αυτή τους τη στάση οι εργοδότες και οι αστικές κυβερνήσεις-
Ένα από τα καθήκοντα των κομμουνιστικών κομμάτων είναι να καταγγείλουν και να στιγματίσουν αυτή την αδιάκοπη και απίστευτη προδοσία και να την κάνουν νοητή στις μάζες των εργατών που κατεβαίνουν καθημερινά στον αγώνα. Είναι καθήκον των κομμουνιστικών κομμάτων σε όλες τις χώρες να επεκτείνουν και να εντείνουν τις πολυάριθμες οικονομικές απεργίες που ξεσπάζουν παντού και, αν είναι δυνατό, να τις μετατρέψουν σε απεργίες και αγώνες πολιτικούς. Φυσικό επίσης καθήκον των κομμουνιστικών κομμάτων είναι να επωφεληθούν από τους αμυντικούς αγώνες για να ενισχύσουν την επαναστατική συνείδηση και τη μαχητική θέληση των προλεταριακών μαζών με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουν αυτές, όταν γίνουν αρκετά ισχυρές, να περάσουν από την άμυνα στην επίθεση.
Η συστηματική επιδείνωση των ανταγωνισμών μεταξύ προλεταριάτου και μπουρζουαζίας εξαιτίας αυτών των αγώνων είναι αναπόφευκτη. Η κατάσταση παραμένει αντικειμενικά επαναστατική και η μικρότερη ευκαιρία μπορεί σήμερα να αποτελέσει αφετηρία μεγάλων επαναστατικών αγώνων.
V. O διεθνής φασισμός
Η επιθετική πολιτική της μπουρζουαζίας εναντίον του προλεταριάτου, όπως αυτή εκδηλώνεται με τον πιο ολοφάνερο τρόπο στο διεθνή φασισμό, βρίσκεται σε στενότατη σχέση με την επίθεση του κεφαλαίου στο οικονομικό πεδίο. Επειδή η φτώχεια και η δυστυχία επιταχύνει την εξέλιξη του πνεύματος των μαζών σε κατεύθυνση επαναστατική, κι αυτό το προτσές αγκαλιάζει και τις μεσαίες τάξεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι δημόσιοι υπάλληλοι, με αποτέλεσμα να κλονίζεται η ασφάλεια της μπουρζουαζίας που παύει να έχει στο πρόσωπο της γραφειοκρατίας ένα υποτακτικό όργανο, οι μέθοδοι της νόμιμης επιβολής δεν είναι πια αρκετές για τη μπουρζουαζία. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η τάξη αυτή έχει καταπιαστεί παντού να δημιουργεί λευκοφρουρούς με ειδικό προορισμό να καταπολεμούν όλες τις επαναστατικές προσπάθειες του προλεταριάτου οι οποίοι στην πραγματικότητα ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούνται στο τσάκισμα των προσπαθειών του προλεταριάτου να καλυτερέψει τη θέση του.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ιταλικού φασισμού, του «κλασικού» φασισμού, που κατέκτησε για ένα διάστημα όλη τη χώρα, είναι το ότι οι φασίστες δεν αποτελούν μόνο μαχητικές οργανώσεις καθαρά αντεπαναστατικές και εξοπλισμένες ως τα δόντια, αλλά ότι επίσης προσπαθούν με κοινωνική δημαγωγία να δημιουργήσουν βάση μέσα στις μάζες, στην αγροτική τάξη, στη μικροαστική τάξη και ακόμα και σε ορισμένα τμήματα του προλεταριάτου, χρησιμοποιώντας επιδέξια για τους αντεπαναστατικούς τους σκοπούς τις απογοητεύσεις που δημιουργήθηκαν από τη λεγόμενη δημοκρατία.
Ο κίνδυνος του φασισμού υπάρχει τώρα σε πολλές χώρες: στην Τσεχοσλοβακία, στην Ουγγαρία, σχεδόν σε όλες τις βαλκανικές χώρες, στην Πολωνία, στη Γερμανία (Βαυαρία), στην Αυστρία, στην Αμερική, ακόμα και σε χώρες όπως η Νορβηγία. Με τη μια ή την άλλη μορφή ο φασισμός δεν είναι αδύνατος ακόμα και σε χώρες όπως η Γαλλία και η Αγγλία.
Ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα των κομμουνιστικών κομμάτων είναι να οργανώσουν την αντίσταση εναντίον του διεθνούς φασισμού, να τεθούν επικεφαλής όλου του προλεταριάτου στην πάλη εναντίον των φασιστικών συμμοριών και να εφαρμόσουν ενεργητικά και σ’ αυτό επίσης το πεδίο την τακτική του ενιαίου μετώπου. οι παράνομες μέθοδοι είναι εδώ απόλυτα απαραίτητες.
Η παραφροσύνη όμως του φασισμού είναι το τελευταίο ατού της μπουρζουαζίας. Η ξεκάθαρη κυριαρχία των λευκών φρουρών στρέφεται κατά γενικό τρόπο εναντίον των ίδιων των βάσεων της αστικής δημοκρατίας. Οι μεγαλύτερες μάζες του εργαζόμενου λαού πείθονται ολοένα και περισσότερο ότι η κυριαρχία της μπουρζουαζίας δεν είναι πια δυνατή παρά μόνο με την απροκάλυπτη δικτατορία πάνω στο προλεταριάτο.
VI. Η πιθανότητα νέων πατσιφιστικών αυταπατών
Αυτό που χαρακτηρίζει τη διεθνή πολιτική κατάσταση σήμερα, είναι ο φασισμός, η κατάσταση πολιορκίας και το ανερχόμενο κύμα της λευκής τρομοκρατίας εναντίον του προλεταριάτου. Αυτό όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα, σε αρκετά κοντινό μέλλον, στις πιο σημαντικές χώρες η ανοιχτή αστική αντίδραση να αντικατασταθεί από μια περίοδο «δημοκρατικοπατσιφιστική».
Στην Αγγλία ((ενίσχυση του Εργατικού Κόμματος στις τελευταίες εκλογές), στη Γαλλία (αναπόφευκτη προσεχής περίοδος του «συνασπισμού της αριστεράς») . αυτή η «δημοκρατικοπατσιφιστική» μεταβατική φάση είναι πιθανή και μπορεί να αναζωογονήσει τις πατσιφιστικές ελπίδες στην αστική και σοσιαλδημοκρατική Γερμανία.
Ανάμεσα στη σημερινή περίοδο της κυριαρχίας της ανοιχτής αστικής αντίδρασης και της ολοκληρωτικής νίκης του επαναστατικού προλεταριάτου πάνω στην μπουρζουαζία, υπάρχουν διάφοροι σταθμοί, και είναι πιθανά διάφορα πρόσκαιρα επεισόδια. Η Κομμουνιστική Διεθνής και τα τμήματα της οφείλουν να αντιμετωπίσουν κι αυτά τα ενδεχόμενα πρέπει να ξέρουν να υπερασπίζουν τις επαναστατικές θέσεις σε όλες τις καταστάσεις.
VII. Η κατάσταση στο εργατικό κίνημα
Ενώ, λόγω της επίθεσης του κεφαλαίου, η εργατική τάξη βρίσκεται στην ανάγκη να περάσει στην άμυνα, πραγματοποιείται η προσέγγιση και τελικά η συγχώνευση των κομμάτων του Κέντρου (Ανεξάρτητοι) με τους ξεκάθαρους σοσιαλιστές προδότες (σοσιαλδημοκράτες). Την εποχή της επαναστατικής ορμής, ακόμα και οι κεντριστες, κάτω από την πίεση του πνεύματος που κυριαρχούσε στις μάζες, τάχθηκαν υπέρ της δικτατορίας του προλεταριάτου και αναζήτησαν το δρόμο που οδηγεί στην 3η Διεθνή. Όταν επικρατεί το καθοδικό κύμα της επανάστασης, που άλλωστε είναι και προσωρινό, αυτοί οι κεντριστές περνούν ξανά στο στρατόπεδο της σοσιαλδημοκρατίας από το οποίο ουσιαστικά δεν είχαν ποτέ αποσπαστεί. Ενώ τις εποχές της επαναστατικής πάλης των μαζών, κρατούσαν στάση συνεχώς δισταχτική και κυμαινόμενη, αρνούνται να συμμετάσχουν σήμερα στους αμυντικούς αγώνες και ξαναγυρίζουν στο στρατόπεδο της 2ης Διεθνούς, που πάντοτε ήταν, συνειδητά ή όχι, αντεπαναστατικό. Τα κεντριστικά κόμματα και η 2 ½ Διεθνής βρίσκονται σε πορεία αποσύνθεσης. Το καλύτερο μέρος των επαναστατών εργατών που βρισκόταν πρόσκαιρα στο στρατόπεδο του κεντρισμού, θα περάσει, με τον καιρό στην Κομμουνιστική Διεθνή. Εδώ κι εκεί αυτή η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει (Ιταλία). Η συντριπτική πλειοψηφία των κεντριστών ηγετών που συνδέονται σήμερα με τους Νόσκε, Μουσολίνι, κλπ… θα γίνουν αντίθετα πατενταρισμένοι αντεπαναστάτες.
Αντικειμενικά η ένωση των κομμάτων της 2ης και της 2 ½ Διεθνούς μπορεί να είναι και χρήσιμη στο επαναστατικό εργατικό κίνημα. Ο μύθος ενός επαναστατικού κόμματος έξω από το κομμουνιστικό στρατόπεδο θα πάψει πια να υπάρχει. Μέσα στην εργατική τάξη, μόνο δύο ομάδες θα αγωνίζονται από ‘δώ και μπρος για την κατάκτηση της πλειοψηφίας: η 2η Διεθνής, που αντιπροσωπεύει την επίδραση της μπουρζουαζίας στους κόλπους του προλεταριάτου, και η 3η Διεθνής, που έχει υψώσει τη σημαία της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου.
VIΙI. Η διαίρεση μέσα στα συνδικάτα
Η συγχώνευση της 2ης και της 2 ½ Διεθνούς έχει αναμφισβήτητα σκοπό να δημιουργήσει «ατμόσφαιρα ευνοϊκή» για μια συστηματική καμπάνια εναντίον των κομμουνιστών. Η μεθοδική διάσπαση των συνδικάτων από τους ηγέτες της Διεθνούς του Άμστερνταμ αποτελεί μέρος αυτής της καμπάνιας. Οι άνθρωποι του Άμστερνταμ υποχωρούν μπροστά σε κάθε αγώνα εναντίον της επίθεσης του κεφαλαίου και προτιμούν να συνεχίζουν την πολιτική της συνεργασίας με τους εργοδότες. Για να μην ενοχλούνται από τους κομμουνιστές, σ’ αυτή τους τη συμμαχία με τους εργοδότες, επιδιώκουν να αποτρέψουν ολοκληρωτικά και συστηματικά κάθε επίδραση των κομμουνιστών μέσα στα συνδικάτα. Επειδή όμως οι κομμουνιστές έχουν ωστόσο καταχτήσει την πλειοψηφία μέσα στα συνδικάτα, ή πλησιάζουν να την καταχτήσουν, οι άνθρωποι του Άμστερνταμ δεν διστάζουν να προχωρήσουν σε μαζικούς αποκλεισμούς, ούτε ακόμα και σ’ αυτή τη διάσπαση των συνδικάτων. Τίποτα δεν εξασθενίζει περισσότερο τις δυνάμεις της προλεταριακής αντίστασης εναντίον της επίθεσης του κεφαλαίου όσο η διάσπαση των συνδικάτων. Οι ρεφορμιστές ηγέτες των συνδικάτων το ξέρουν καλά αυτό. Επειδή όμως βλέπουν ότι χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους και ότι η χρεοκοπία τους είναι αναπόφευκτη και θα έρθει σύντομα, βιάζονται να διαιρέσουν τα συνδικάτα, αυτά τα αναντικατάστατα όργανα της προλεταριακής πάλης των τάξεων, για να πάρουν οι κομμουνιστές μόνο, τα συντρίμμια και τα ερείπια των παλιών συνδικαλιστικών οργανώσεων. Από τον Αύγουστο 1914, η εργατική τάξη δεν γνώρισε χειρότερη προδοσία.
IX. Η κατάκτηση της πλειοψηφίας
Σε τέτοιες συνθήκες η βασική υπόδειξη του 3ου Παγκόσμιου Συνεδρίου: «Να κατακτηθεί στην πλειοψηφία της η εργατική τάξη από την κομμουνιστική επιρροή και να οδηγηθεί στον αγώνα το αποφασιστικό τμήμα αυτής της τάξης», διατηρεί όλη του την αξία.
Η αντίληψη σύμφωνα με την οποία, στη σημερινή ασταθή ισορροπία της αστικής κοινωνίας, μπορεί ξαφνικά να ξεσπάσει η σοβαρότερη κρίση εξαιτίας μιας μεγάλης απεργίας, μιας αποικιακής εξέγερσης, ενός νέου πολέμου, ή ακόμα μιας κοινοβουλευτικής κρίσης, διατηρεί όλη της την αξία σήμερα περισσότερο μάλιστα κι από την εποχή του 3ου Συνεδρίου. Γι’ αυτό ακριβώς και ο «υποκειμενικός» παράγοντας, δηλαδή ο βαθμός συνείδησης, θέλησης, μαχητικής διάθεσης και οργάνωσης της εργατικής τάξης και της πρωτοπορίας της αποκτάει τεράστια σημασία.
Η πλειοψηφία της εργατικής τάξης της Αμερικής και της Ευρώπης πρέπει να κερδηθεί. αυτό ήταν και είναι το ουσιαστικό καθήκον της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Στις αποικιακές και μισοαποικιακές χώρες, η Κομμουνιστική Διεθνής έχει δυο καθήκοντα: 1) να δημιουργήσει ένα πυρήνα κομμουνιστικού κόμματος που να υποστηρίζει τα γενικά συμφέροντα του προλεταριάτου και 2) να υποστηρίζει με όλες της τις δυνάμεις το εθνικοεπαναστατικό κίνημα εναντίον του ιμπεριαλισμού, να γίνει πρωτοπορία αυτού του κινήματος και να τονίσει και να ενισχύσει το κοινωνικό κίνημα στους κόλπους του εθνικού κινήματος.
Χ. Η τακτική του ενιαίου μετώπου
Από τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη της τακτικής του ενιαίου μετώπου. Το σύνθημα του 3ου Συνεδρίου «Προς τις μάζες!» έχει σήμερα περισσότερη από κάθε άλλη φορά σπουδαιότητα. Στις περισσότερες χώρες μόλις τώρα αρχίζει ο αγώνας για τη δημιουργία του ενιαίου εργατικού μετώπου αλλά και μόλις τώρα αρχίζουμε να ξεπερνούμε τις δυσκολίες της τακτικής του ενιαίου μετώπου. Σαν κύριο παράδειγμα μπορεί να θεωρηθεί η Γαλλία, όπου η πορεία των γεγονότων έπεισε για την ανάγκη της τακτικής του ενιαίου μετώπου ακόμα και εκείνους που απέκρουαν αρχικά αυτή την τακτική. Η Κομμουνιστική Διεθνής ζητάει όλα τα κομμουνιστικά κόμματα και οι ομάδες να εφαρμόζουν αυστηρά την τακτική του ενιαίου μετώπου γιατί μονάχα αυτή οδηγεί τους κομμουνιστές στον πιο σίγουρο δρόμο για να κατακτήσουν την πλειονότητα των εργαζομένων.
Οι ρεφορμιστές είναι εκείνοι που χρειάζονται τώρα τη διαίρεση, ενώ οι κομμουνιστές θέλουν να ενώσουν όλες τις δυνάμεις της εργατικής τάξης ενάντια στον καπιταλισμό.
Η τακτική του ενιαίου μετώπου σημαίνει ότι η κομμουνιστική πρωτοπορία πρέπει να μπαίνει επικεφαλής στους καθημερινούς αγώνες των μεγάλων μαζών για τις απόλυτα απαραίτητες και ζωτικές διεκδικήσεις τους. Μέσα στους αγώνες αυτούς οι κομμουνιστές μπορεί να έρχονται σε διαπραγματεύσεις ακόμα και με τους προδότες αρχηγούς των σοσιαλδημοκρατών και με τους ανθρώπους του Άμστερνταμ. Οι προσπάθειες της 2ης Διεθνούς να παρουσιάσει την τακτική του ενιαίου μετώπου σαν μια τακτική που προετοιμάζει τη συγχώνευση όλων των «εργατικών» κομμάτων, πρέπει βέβαια να αποκρουστούν κατηγορηματικά. Οι προσπάθειες της 2ης Διεθνούς να απορροφήσει με το πρόσχημα του ενιαίου μετώπου «ακροαριστερές» εργατικές οργανώσεις (συγχώνευση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και του Ανεξάρτητου Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Γερμανία) δεν είναι τίποτε άλλο στην πραγματικότητα από το μέσο με το οποίο οι σοσιαλδημοκράτες αρχηγοί προσπαθούν να προσκολλήσουν στην μπουρζουαζία νέα τμήματα εργατικών μαζών.
Η ύπαρξη αυτόνομων κομμουνιστικών κομμάτων, μαζί με την απόλυτα ελεύθερη δράση τους απέναντι στον καπιταλισμό και την αντεπαναστατική σοσιαλδημοκρατία, είναι το μεγαλύτερο ιστορικό επίτευγμα του προλεταριάτου που με κανένα τρόπο δεν πρέπει να το εγκαταλείψουν οι κομμουνιστές. Μόνο τα κομμουνιστικά κόμματα αγωνίζονται για τα σ υ ν ο λ ι κ ά συμφέροντα του προλεταριάτου.
Επίσης η τακτική του ενιαίου μετώπου δεν σημαίνει καθόλου μια «εκλογική σύμπραξη» με τους κορυφαίους παράγοντες που στοχεύουν σε τούτους ή σε κείνους τους εκλογικούς σκοπούς. Η τακτική του ενιαίου μετώπου αποβλέπει να εξυπηρετήσει τον κοινό αγώνα των κομμουνιστών και των άλλων εργατών που ακολουθούν άλλα κόμματα ή ομάδες ή που είναι ακομμάτιστοι για την υπεράσπιση των στοιχειωδών ζωτικών συμφερόντων της εργατικής τάξης ενάντια στην μπουρζουαζία. Κάθε αγώνας και για τις πιο μικρές καθημερινές διεκδικήσεις αποτελεί πηγή επαναστατικών διδαγμάτων γιατί με την εμπειρία που αποκτούν στους αγώνες οι εργάτες θα πεισθούν για την αναπόδραστη ανάγκη της επανάστασης και για τη μεγάλη σημασία του κομμουνισμού.
Ένα άλλο πολύ σπουδαίο καθήκον όταν εφαρμόζουμε την τακτική του ενιαίου μετώπου είναι να επιδιώκουμε όχι μόνο αποτελέσματα στη ζύμωση αλλά και στην οργάνωση. Πρέπει να επωφελούμαστε από κάθε ευκαιρία για να δημιουργούμε μέσα στις εργατικές μάζες πυρήνες αυτοοργάνωσης (εργατικά συμβούλια, επιτροπές εργατικού ελέγχου από εργάτες όλων των κομμάτων ή και ακομμάτιστους, εκτελεστικές επιτροπές κτλ.).
Το σημαντικότερο στην τακτική του ενιαίου μετώπου ήταν και εξακολουθεί να είναι η δραστική αλλά μαζί και η οργανωτική συσπείρωση των εργατικών μαζών. Το πρακτικό αποτέλεσμα της τακτικής του ενιαίου μετώπου πηγάζει από τα «κάτω», μέσα από τα σπλάχνα αυτών των εργατικών μαζών. (Υπογρ. από ΕΔ). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κομμουνιστές θα χρειαστεί να συνεργαστούν και με τους κορυφαίους εκπρόσωπους των αντίπαλων εργατικών κομμάτων για την εξέλιξη της πορείας όμως αυτών των διαπραγματεύσεων οι μάζες πρέπει να έχουν διαρκώς πλήρεις και ακριβείς πληροφορίες. Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους αυτούς με κανένα τρόπο δεν πρέπει να περιορίζεται η αυτόνομη δράση των κομμουνιστικών κομμάτων.
Αυτονόητο είναι ότι η τακτική του ενιαίου μετώπου πρέπει να εφαρμόζεται στις διάφορες χώρες με διαφορετική μορφή, ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες. Όσον καιρό όμως στις σημαντικότερες καπιταλιστικές χώρες οι αντικειμενικοί όροι είναι ώριμοι για τη σοσιαλιστική επανάσταση και όπου τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (καθοδηγούμενα από τους αντεπαναστάτες ηγέτες) συνειδητά πραγματοποιούν τη διάσπαση της εργατικής τάξης, εκεί η τακτική του ενιαίου μετώπου θα δημιουργήσει μια νέα εποχή.
XI. Η εργατική κυβέρνηση
Η εργατική κυβέρνηση (ενδεχόμενα και η εργατοαγροτική κυβέρνηση) πρέπει παντού να μας χρησιμεύσει σαν γενικό προπαγανδιστικό σύνθημα. Αλλά σαν άμεσο πολιτικό σύνθημα η εργατική κυβέρνηση αποκτάει σημασία στις χώρες όπου η κατάσταση της αστικής κοινωνίας είναι ιδιαίτερα πολύ λίγο ασφαλής, και όπου ο συσχετισμός, των δυνάμεων μεταξύ των εργατικών κομμάτων και της μπουρζουαζίας θέτει στην ημερήσια διάταξη τη λύση της εργατικής κυβέρνησης σαν πολιτική ανάγκη.
Σ’ αυτές τις χώρες το σύνθημα της «εργατικής κυβέρνησης» αποτελεί αναπόφευκτη συνέπεια όλης της τακτικής του ενιαίου μετώπου.
Τα κόμματα της 2ης Διεθνούς σ’ αυτές τις χώρες προσπαθούν να «σώσουν» την κατάσταση υποστηρίζοντας και πραγματοποιώντας τη συμμαχία των αστών με τους σοσιαλδημοκράτες. Οι πιο πρόσφατες προσπάθειες που έγιναν από ορισμένα κόμματα της 2ης Διεθνούς (π.χ. στη Γερμανία), που αρνήθηκαν την ανοιχτή συμμετοχή τους σε μια τέτοια κοινή κυβέρνηση, για να πραγματοποιήσουν σύγχρονα το συνασπισμό τους με τους αστούς με μασκαρεμένη μορφή, είναι απλώς μια μανούβρα που αποβλέπει να καθησυχάσει τις μάζες οι οποίες διαμαρτύρονται εναντίον τέτοιων συνασπισμών, και μια ραφιναρισμένη εξαπάτηση των εργατικών μαζών. Στη φανερή ή μασκαρεμένη συμμαχία αστικής τάξης και σοσιαλδημοκρατίας οι κομμουνιστές αντιτάσσουν το ενιαίο μέτωπο όλων των εργατών και τον πολιτικό και οικονομικό συνασπισμό όλων των εργατικών κομμάτων εναντίον της μπουρζουαζίας για την οριστική ανατροπή της. (Υπογρ. από ΕΔ). Στον κοινό αγώνα όλων των εργατικών κομμάτων εναντίον της μπουρζουαζίας, όλος ο κρατικός μηχανισμός πρέπει να περάσει στα χέρια της εργατικής κυβέρνησης και οι θέσεις της εργατικής κυβέρνησης να ενισχυθούν.
Το πιο στοιχειώδες πρόγραμμα μιας εργατικής κυβέρνησης πρέπει να είναι ο εξοπλισμός του προλεταριάτου, ο αφοπλισμός των αντεπαναστατικών αστικών οργανώσεων, η εφαρμογή του ελέγχου στην παραγωγή, η επιβολή του κύριου βάρους των φόρων στους πλούσιους και το τσάκισμα της αντίστασης της αντεπαναστατικής μπουρζουαζίας.
Μια τέτοια κυβέρνηση είναι δυνατή μόνο αν βγει μέσα από την πάλη των ίδιων των μαζών, αν στηριχτεί πάνω σε εργατικά όργανα κατάλληλα για αγώνα και δημιουργημένα από τα πιο πλατιά στρώματα των καταπιεζομένων εργατικών μαζών. Μια εργατική κυβέρνηση που προκύπτει από ένα κοινοβουλευτικό συνδυασμό, μπορεί επίσης να δώσει ευκαιρία να αναζωογονηθεί το επαναστατικό εργατικό κίνημα. Είναι όμως αυτονόητο ότι η δημιουργία μιας πραγματικά εργατικής κυβέρνησης και η διατήρηση μιας κυβέρνησης που κάνει επαναστατική πολιτική θα οδηγήσουν αναγκαστικά στον πιο λυσσασμένο αγώνα και, ίσως, και σε εμφύλιο πόλεμο εναντίον της μπουρζουαζίας. Το σύνθημα της εργατικής κυβέρνησης επομένως μπορεί να εξαπολύσει επαναστατικούς αγώνες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κομμουνιστές πρέπει να δηλώσουν ότι είναι διατεθειμένοι να σχηματίσουν κυβέρνηση με μη κομμουνιστικά εργατικά κόμματα και οργανώσεις. Αυτό όμως μπορούν να το κάνουν μόνο αν υπάρχουν εγγυήσεις ότι αυτές οι εργατικές κυβερνήσεις θα κάνουν πραγματικά αγώνα εναντίον της μπουρζουαζίας με την έννοια που μιλήσαμε παραπάνω. Σε μια τέτοια περίπτωση οι κανονικοί όροι της συμμετοχής των κομμουνιστών σε μια τέτοια κυβέρνηση είναι οι ακόλουθοι:
1) Η συμμετοχή στην εργατική κυβέρνηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την έγκριση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
2) Οι κομμουνιστές που θα αποτελέσουν μέλη της εργατικής κυβέρνησης θα ελέγχονται με τον πιο αυστηρό τρόπο από μέρους του κόμματος του.
3) Τα κομμουνιστικά μέλη της εργατικής κυβέρνησης παραμένουν σε στενή επαφή με τις επαναστατικές οργανώσεις των μαζών.
4) Το κομμουνιστικό κόμμα διατηρεί απόλυτα τη φυσιογνωμία του και την πλήρη ανεξαρτησία της ζύμωσης και προπαγάνδας του.
Παρά τα μεγάλα του πλεονεκτήματα, το σύνθημα της εργατικής κυβέρνησης έχει επίσης και κινδύνους, Όπως και κάθε ενιαιομετωπική τακτική. Για να προφυλαχτούν απ’ αυτούς τους κινδύνους, τα κομμουνιστικά κόμματα δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάνε ότι αν κάθε αστική κυβέρνηση είναι σύγχρονα και κυβέρνηση καπιταλιστική, δεν είναι αλήθεια ότι και κάθε εργατική κυβέρνηση είναι κυβέρνηση πραγματικά προλεταριακή, δηλαδή ένα επαναστατικό όργανο της προλεταριακής εξουσίας.
Η Κομμουνιστική Διεθνής οφείλει να έχει υπόψη της τις ακόλουθες ενδεχόμενες περιπτώσεις:
1) Φιλελεύθερη εργατική κυβέρνηση. Υπάρχει ήδη τέτοια κυβέρνηση στην Αυστραλία– είναι εξίσου πιθανή σε αρκετά κοντινό μέλλον και στην Αγγλία.
2) Σοσιαλδημοκρατική εργατική κυβέρνηση (Γερμανία). Εργατοαγροτική κυβέρνηση. Αυτό το ενδεχόμενο μπορούμε να το προβλέψουμε, για τα Βαλκάνια, την Τσεχοσλοβακία, κλπ…
3) Εργατική κυβέρνηση με συμμετοχή των κομμουνιστών.
4) Πραγματική προλεταριακή εργατική κυβέρνηση που, στην καθαρότερη μορφή της, μόνο ένα Κομμουνιστικό Κόμμα μπορεί να την ενσαρκώσει.
Οι δύο πρώτοι τύποι εργατικής κυβέρνησης δεν είναι επαναστατικές εργατικές κυβερνήσεις, αλλά κυβερνήσεις καμουφλαρισμένης συμμαχίας μεταξύ της μπουρζουαζίας και των αντεπαναστατών εργατικών ηγετών. Αυτές οι «εργατικές κυβερνήσεις» είναι ανεκτές από την εξασθενημένη μπουρζουαζία σε κρίσιμες γι’ αυτήν περιόδους και σκοπό έχουν να εξαπατήσουν το προλεταριάτο για τον πραγματικό ταξικό χαραχτήρα του κράτους, ή και να αποτρέψουν ακόμα την επαναστατική επίθεση του προλεταριάτου, με τη βοήθεια των διεφθαρμένων εργατικών ηγετών, για να κερδηθεί χρόνος και να ξεπεραστεί η κρίση. Οι κομμουνιστές δεν πρέπει να συμμετέχουν σε παρόμοιες κυβερνήσεις. Αντίθετα πρέπει να αποκαλύπτουν χωρίς οίκτο τον πραγματικό χαραχτήρα αυτών των ψεύτικων εργατικών κυβερνήσεων μπροστά στις μάζες. Στην περίοδο της παρακμής του καπιταλισμού, όπου το κύριο καθήκον μας είναι να κερδίσουμε στην υπόθεση της επανάστασης την πλειοψηφία του προλεταριάτου, οι κυβερνήσεις αυτές αντικειμενικά μπορούν να συμβάλουν στην επιτάχυνση της διαδικασίας αποσύνθεσης του αστικού καθεστώτος.
Οι κομμουνιστές είναι επίσης έτοιμοι να βαδίσουν μαζί με τους σοσιαλδημοκράτες, χριστιανούς, ακομμάτιστους, συνδικαλιστές κλπ… εργάτες, που δεν έχουν ακόμα αναγνωρίσει την ανάγκη της δικτατορίας του προλεταριάτου. Οι κομμουνιστές είναι ακόμα διατεθειμένοι κάτω από ορισμένες συνθήκες και με ορισμένες εγγυήσεις να υποστηρίξουν μια μη κομμουνιστική εργατική κυβέρνηση. Είναι όμως υποχρεωμένοι οπωσδήποτε να εξηγούν στην εργατική τάξη ότι η απελευθέρωση της μόνα με τη δικτατορία του προλεταριάτου μπορεί να εξασφαλιστεί.
Οι δύο άλλοι τύποι εργατικής κυβέρνησης στην οποία μπορούν να συμμετάσχουν οι κομμουνιστές δεν είναι ακόμα δικτατορία του προλεταριάτου, ούτε ακόμα αποτελούν μια αναγκαία μεταβατική μορφή προς τη δικτατορία. μπορούν όμως να αποτελέσουν μια αφετηρία για την κατάκτηση αυτής της δικτατορίας. Μόνο μια εργατική κυβέρνηση συγκροτημένη από κομμουνιστές μπορεί να πραγματοποιήσει την πλήρη δικτατορία του προλεταριάτου.
XII. Το κίνημα των εργοστασιακών συμβουλίων
Κανένα κομμουνιστικό κόμμα δεν μπορεί να θεωρηθεί αληθινό κομμουνιστικό κόμμα μαζών, σοβαρό και σταθερό, αν δεν έχει γερούς κομμουνιστικούς πυρήνες στις επιχειρήσεις, στα εργοστάσια, στα ορυχεία, στους σιδηροδρόμους κλπ… Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, ένα κίνημα δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν συστηματικά οργανωμένο μέσα στις προλεταριακές μάζες αν δεν έχει κατορθώσει να δημιουργήσει, για την εργατική τάξη και τις οργανώσεις της, εργοστασιακές επιτροπές σαν βάση αυτού του κινήματος. Ο αγώνας εναντίον της επίθεσης του κεφαλαίου και για τον έλεγχο της παραγωγής δεν έχει καμιά ελπίδα να πετύχει αν οι κομμουνιστές δεν διαθέτουν σταθερά στηρίγματα σε όλες τις επιχειρήσεις και αν το προλεταριάτο δεν ξέρει να δημιουργήσει τα προλεταριακά του όργανα μάχης στις επιχειρηθείς (εργοστασιακές επιτροπές, εργατικά συμβούλια).
Το Συνέδριο πιστεύει ότι ένα από τα βασικά καθήκοντα όλων των κομμουνιστικών κομμάτων είναι να ριζώσουν μέσα στις βιομηχανίες πολύ περισσότερο από ότι το έχουν κάνει ως τώρα και να υποστηρίξουν το κίνημα των εργοστασιακών συμβουλίων ή να πάρουν την πρωτοβουλία για τη δημιουργία αυτού του κινήματος.
XIII.Η Κομμουνιστική Διεθνής παγκόσμιο κόμμα
Η Κομμουνιστική Διεθνής πρέπει ολοένα και περισσότερο να οργανώνεται σε παγκόσμιο κομμουνιστικό κόμμα, κόμμα που να έχει αναλάβει την ηγεσία του αγώνα σε όλες τις χώρες.
XIV.Η διεθνής πειθαρχία
Για να εφαρμοστεί διεθνώς και στις διάφορες χώρες η τακτική του ενιαίου μετώπου, χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά στην Κομμουνιστική Διεθνή και στα διάφορα τμήματα της η πιο αυστηρή πειθαρχία.
Το 4ο Συνέδριο απαιτεί κατηγορηματικά από όλα τα τμήματα του και όλα τα μέλη του την πιο αυστηρή πειθαρχία στην εφαρμογή της τακτικής, που δεν μπορεί να είναι γόνιμη παρά μόνο αν εφαρμοστεί σε όλες τις χώρες, όχι μόνο στα λόγια αλλά επίσης και στην πράξη.
Η αποδοχή των 21 όρων επιβάλλει την εφαρμογή όλων των σχετικών με την τακτική αποφάσεων των παγκόσμιων Συνεδρίων και της Εκτελεστικής Επιτροπής σαν οργάνου της Κομμουνιστικής Διεθνούς στο μεταξύ των διαφόρων παγκόσμιων Συνεδρίων διάστημα.
Το Συνέδριο αναθέτει στην Εκτελεστική να καθορίσει και να επιβλέπει με τον πιο αυστηρό τρόπο την εφαρμογή από μέρους όλων των κομμάτων των αποφάσεων για τα ζητήματα της τακτικής. Μόνο η επαναστατική τακτική, προσδιορισμένη με ακρίβεια από την Κομμουνιστική Διεθνή, θα εξασφαλίσει την ταχύτερη δυνατή νίκη της διεθνούς προλεταριακής επανάστασης.
***
Το Συνέδριο αποφασίζει να προσθέσει σαν συμπλήρωμα αυτής της απόφασης το κείμενο των θέσεων που υιοθέτησε η Εκτελεστική, το Δεκέμβρη 1921, σχετικά με το ενιαίο μέτωπο, επειδή οι θέσεις εκθέτουν λεπτομερειακά την τακτική του ενιαίου μετώπου*.
‘*’ Πρόκειται για τις θέσεις που δημοσιεύονται αμέσως παρακάτω στο κείμενο «ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ
Από το βιβλίο «Η Κομμουνιστική Διεθνής – ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 4ου ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ»
(Έκδοση «Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη» 1987, σελ. 9-26)