ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
“ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΥΠΟΜΝΗΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ” του Λ. Τρότσκι (Από το βιβλίο του “ΚΑΙ ΤΩΡΑ;” σελ 59-65)
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
Στον αγώνα ενάντια στην επίθεση του κεφαλαίου, μα και ενάντια σε όλους τους παραχαράκτες του σοσιαλισμού, τους καμουφλαρισμένους πράκτορες της αστικής τάξης και διασπαστές του εργατικού κινήματος, το κόμμα των μπολσεβίκων της Ρωσίας, οι συνεπείς μαρξιστές επαναστάτες σε κάθε χώρα και ύστερα από το 1919 ολόκληρη η Κομμουνιστική (Τρίτη) Διεθνής, επίμονα διατύπωναν, υποστήριζαν και εφάρμοζαν την πολιτική του Ενιαίου Μετώπου Ταξικής Πάλης. Όπως το εξηγεί ο Λεόν Τρότσκι (με την Ιστορική Υπόμνηση που ακολουθεί) τα 4 πρώτα Συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς (όσο ζούσε ο Λένιν) είχαν στο επίκεντρό τους την πολιτική της εργατικής ταξικής ενότητας, την πολιτική ταχτική του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου. Μετά τον θάνατο του Λένιν, όμως, οι παραχαράκτες του λενινικού μπολσεβικισμού, οι σταλινικοί σοσιαλπατριώτες, αφού παραμόρφωσαν πρώτα την ζωτική αυτή πολιτική του Ενιαίου Μετώπου, τελικά την εγκατέλειψαν μα και την πολέμησαν με λύσσα, όπως και όλοι οι άλλοι διασπαστές της εργατικής τάξης και του εργατικού κινήματος! Προκαλώντας έτσι, βέβαια, ακόμα μεγαλύτερη διάσπαση και απανωτές καταστροφικές ήττες των εργατών σε κάθε χώρα! Ήττες που είχαν σαν αποτέλεσμα το κομμάτιασμα του παγκόσμιου εργατικού αλλά και του κομμουνιστικού κινήματος και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ!! Ωστόσο, οι ηγέτες του ΚΚΕ και των διαφόρων «κομμουνιστικών» οργανώσεων, εξακολουθούν ακόμα και τώρα, να αρνούνται να δεχτούν την μπολσεβίκικη πολιτική του Ενιαίου Ταξικού Μετώπου, ενάντια στην λυσσασμένη επίθεση της ντόπιας και της ξένης κεφαλαιοκρατικής ολιγαρχίας. Οι πρωτοπόροι αγωνιστές του ΚΚΕ και όλης της αριστεράς, οι ανένταχτοι μαχητές της εργατικής τάξης, αλλά και της φτωχής αγροτιάς και της νεολαίας επίσης, που ζουν καθημερινά στο πετσί τους τις ολέθριες συνέπειες της πολυδιάσπασης, είναι πια καιρό να βγάλουν τα συμπεράσματά τους και να πάρουν τις κατάλληλες αποφάσεις. Τα ιστορικά ντοκουμέντα του λενινικού μπολσεβικισμού, οι αποφάσεις των 4 Συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς, τα έργα του Λένιν, του Τρότσκι και πολλών άλλων αληθινών μπολσεβίκων, δείχνουν ξεκάθαρα τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε. Για να ενώσουμε τις κομματιασμένες δυνάμεις της κοινωνικής απελευθέρωσης σε Ενιαίο Ταξικό Μέτωπο Πάλης ενάντια στο Μαύρο Μέτωπο της κεφαλαιοκρατικής αντίδρασης.-
Η Συνταχτική Επιτροπή της «ΕΔ»
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΥΠΟΜΝΗΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ
του Λέον Τρότσκι (Από το βιβλίο του «ΚΑΙ ΤΩΡΑ;»)
Οι λόγοι πού επιβάλλουν την πολιτική του ενιαίου μετώπου απορρέουν από τόσο βασικές και αναμφισβήτητες ανάγκες τής πάλης τάξης ενάντια σε τάξη (στη μαρξιστική έννοια αυτών των λέξεων κι όχι τη γραφειοκρατική) πού είναι αδύνατο να διαβάσει κανείς, χωρίς να κοκκινίσει από ντροπή και αγανάκτηση, τις αντιρρήσεις της σταλινικής γραφειοκρατίας. Μπορεί κανείς να εξηγεί καθημερινά τις πιο απλές ιδέες στις πιο καθυστερημένες, τις πιο αδιαφώτιστες εργατικές και αγροτικές μάζες, χωρίς να δοκιμάζει την παραμικρή κούραση: σ’ αυτή την περίπτωση πρόκειται να διαφωτίσει ολότελα νέα στρώματα. Αλίμονο, όμως, αν πρέπει ν΄ αποδείξει και να εξηγήσει τις στοιχειώδεις ιδέες σε ανθρώπους πού το μυαλό τους έχει γίνει πίττα από τη γραφειοκρατική πρέσα. Τι να κάνει κανείς με «αρχηγούς» πού δεν διαθέτουν λογικά επιχειρήματα, αλλά αντί γι’ αυτά κρατάνε στα χέρια τους έναν οδηγό από διεθνείς βρισιές; Οι θεμελιώδεις θέσεις του μαρξισμού καταπολεμούνται με μία μοναδική λέξη: «αντεπανάσταση»! Αυτή ή λέξη έχει ξεπέσει φοβερά ατό στόμα εκείνων πού ως τα τώρα δεν έχουν, ωστόσο, αποδείξει ακόμα με τίποτα την ικανότητα τους να κάνουν μιαν επανάσταση. “Αλλά τι πρέπει να γίνει, ωστόσο, με τις αποφάσεις των τεσσάρων πρώτων Συνεδρίων τής Κομμουνιστικής Διεθνούς;; Η σταλινική γραφειοκρατία τις αναγνωρίζει, ναι ή όχι;
Τα ντοκουμέντα υπάρχουν κι έχουν διατηρήσει όλη τους τη σημασία ως τα σήμερα. ‘Από το μεγάλο αριθμό αυτών των ντοκουμέντων, διάλεξα τις θέσεις πού έχω επεξεργαστεί εγώ ο ίδιος ανάμεσα στο 3ο και 4ο Συνέδριο τής Κομμουνιστικής Διεθνούς για το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Οι θέσει; αυτές εγκρίθηκαν από το Πολιτικό Γραφείο του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος και από την Εκτελεστική Επιτροπή της; Κομμουνιστικής Διεθνούς και δημοσιεύτηκαν στα κομμουνιστικά όργανα σε διάφορες γλώσσες. Αναδημοσιεύουμε κατά λέξη το μέρος των θέσεων πού αναφέρεται στον ορισμό και την υπεράσπιση της πολιτικής του ενιαίου μετώπου:
«Άλλα είναι ολοφάνερο ότι ή ταξική πάλη του προλεταριάτου δεν σταματάει στην περίοδο αυτή τής προετοιμασίας της: επανάστασης.
»Οι συγκρούσεις ανάμεσα στην εργατική τάξη και στους εργοδότες, την κεφαλαιοκρατία ή το κράτος ξεπηδάνε και αναπτύσσονται αδιάκοπα με την πρωτοβουλία πότε του ενός και πότε του άλλου μέρους.
»Στις συγκρούσεις αυτές, όταν αγκαλιάζουν τα ζωτικά συμφέροντα ολόκληρης τής εργατικής τάξης ή της πλειοψηφία; της ή κι ενός οποιουδήποτε μέρους της τάξης, οι εργατικές μάζες αισθάνονται την ανάγκη της ενότητας στη δράση, τής ενότητα: στην άμυνα εναντίον του κεφαλαίου. Το κόμμα πού αντιδρά μηχανικά σ΄ αυτούς τούς πόθους της εργατικής τάξης για ενότητα δράσης θα καταδικαστεί αμετάκλητα από τη συνείδηση των εργατών.
»Το πρόβλημα του ενιαίου μετώπου ξεπηδάει από την ανάγκη να εξασφαλιστεί στην εργατική τάξη η δυνατότητα ενωμένου μετώπου στην πάλη εναντίον του κεφαλαίου παρά τη μοιραία διάσπαση, στη σημερινή εποχή, των πολιτικών οργανώσεων πού στηρίζονται στην εργατική τάξη. Για κείνους πού δεν το καταλαβαίνουν, το κόμμα δεν είναι παρά μια ομάδα προπαγάνδας κι όχι μια οργάνωση μαζικής δράσης.
»Εάν το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν είχε πραγματοποιήσει τη ριζική και αποφασιστική ρήξη με τούς σοσιαλδημοκράτες, δεν θα είχε γίνει ποτέ το κόμμα τής προλεταριακής επανάστασης. Εάν το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν προσπαθούσε να βρει τρόπους οργάνωσης κατάλληλους να κάνουν δυνατές σε κάθε δοσμένη στιγμή κοινές συντονισμένες ενέργειες ανάμεσα στις κομμουνιστικές και μη κομμουνιστικές (μαζί και τις σοσιαλδημοκρατικές) μάζες, θ’ απόδειχνε απ΄ αυτό και μόνο την ανικανότητά του να κατακτήσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης με μαζικές ενέργειες.
»Δεν φτάνει να χωρίσουμε τούς κομμουνιστές από τούς ρεφορμιστές και να τούς δέσουμε με την πειθαρχία τής οργάνωσης. Είναι ανάγκη να μάθει η οργάνωση να καθοδηγεί όλες τις συλλογικές ενέργειες του προλεταριάτου σε όλες τις περιστάσεις του ζωτικού της αγώνα. Αυτό είναι το δεύτερο γράμμα τού κομμουνιστικού αλφάβητου.
»Η ενότητα του μετώπου απλώνεται μόνο στις εργατικές μάζες ή περιλαμβάνει και τούς οπορτουνιστές αρχηγούς; Το ερώτημα αυτό είναι απλώς ο καρπός μιας παρανόησης. Αν μπορούσαμε να ενώσουμε τις εργατικές μάζες γύρω από τις σημαίες μας ή πάνω στα τρέχοντα συνθήματα μας, παραμελώντας τις ρεφορμιστικές οργανώσεις, κόμματα και συνδικάτα, αυτό θα ήτανε, βέβαια, το καλύτερο απ’ όλα. Άλλά τότε το ζήτημα τού ενιαίου μετώπου δεν θα έμπαινε καν κάτω από τη σημερινή του μορφή.
«Ενδιαφερόμαστε, αντίθετα, έξω από κάθε άλλη άποψη, να κάνουμε τούς ρεφορμιστές να βγούνε από τα καταφύγια τους και να τους στήσουμε στο πλευρό μας στο μέτωπο των μαζών πού αγωνίζονται. Με μια καλή τακτική αυτό δεν μπορεί παρά να είναι προς όφελός μας. Ο κομμουνιστής πού αμφιβάλλει ή φοβάται για αυτό μοιάζει με κολυμβητή που θα είχε εγκρίνει θέσεις για τον καλύτερο τρόπο για να κολυμπάει κανείς, αλλά δεν θα ριψοκινδύνευε να ριχτεί στο νερό.
«Κλείνοντας συμφωνίες με άλλες οργάνωσεις, επιβάλλουμε στον εαυτό μας μιαν ορισμένη πειθαρχία δράσης. Αλλά αυτή ή πειθαρχία δεν μπορεί νάχει απόλυτο χαρακτήρα. Εάν οί ρεφορμιστές σαμποτάρουν τον αγώνα, αντιδρώντας στις διαθέσεις των μαζών, διατηρούμε το δικαίωμα να υποστηρίξουμε τη δράση ως το τέλος χωρίς τους προσωρινούς μισοσύμμαχους, σαν ανεξάρτητη οργάνωση.
»Το να βλέπει κανείς σ’ αυτή την πολιτική μύα προσέγγιση με τούς ρεφορμιστές, αυτό δεν μπορεί νάναι τίποτ’ άλλο από την άποψη ενός δημοσιογράφου πού νομίζει ότι απομακρύνεται από το ρεφορμιστή όταν τον κριτικάρει χωρίς να βγει από την αίθουσα της σύνταξης και που φοβάται να τον αντιμετωπίσει μπροστά στις εργατικές μάζες, φοβάται να δώσει στις μάζες τη δυνατότητα να συγκρίνουν τον κομμουνιστή και το ρεφορμιστή κάτω από ίσους όρους μέσα στη δράση των μαζών. Πραγματικά, κάτω απ’ αυτό το φόβο τής «προσέγγισης», πού τον θεωρούν επαναστατικό, κρύβεται στο βάθος μια πολιτική παθητικότητα πού τείνει να διατηρήσει μια κατάσταση, όπου οι κομμουνιστές όπως κι οι ρεφορμιστές έχουν καθένας τον κόσμο της επιρροής τους, τ΄ ακροατήρια τους, τον τύπο τους και αυτό τούς φτάνει για νάχουν και οι εν και οι δε την αυταπάτη μιας σοβαρής πολιτικής πάλης.
»Στον αγώνα εναντίον του ενιαίου μετώπου βλέπουμε μία τάση παθητικότητας κι έλλειψης αποφασιστικότητας που σκεπάζεται με μια φρασεολογική αδιαλλαξία. Από την πρώτη στιγμή κάνει εντύπωση τούτο το παράδοξο: τα δεξιά στοιχεία τού κόμματος με τις κεντριστικές και ειρηνόφιλες τάσεις τους… είναι οι πιο ασυμφιλίωτοι αντίπαλοι τού ενιαίου μετώπου, σκεπάζοντας τις δεξιές τάσεις τους με τη σημαία της επαναστατικής αδιαλλαξίας. Και, αντίθετα, τα στοιχεία που στις πιο δύσκολες στιγμές έμειναν ολοκληρωτικά πιστά στη γραμμή τής 3ης Διεθνούς, είναι οι οπαδοί τής τακτικής τού ενιαίου μετώπου. Στην πραγματικότητα, κάτω από τη μάσκα τής ψευτοεπαναστατικής αδιαλλαξίας δρουν σήμερα οι οπαδοί της τακτικής της παθητικής αναμονής» (Τρότσκι: «Πέντε χρόνια τής Κομμουνιστικής Διεθνούς», σελ. 345 – 378 της ρωσικής έκδοσης) .
Δεν σας φαίνεται πώς οι γραμμές αυτές έχουν γραφτεί σήμερα ενάντια στους Στάλιν, Μανουΐλσκυ, Ταίλμαν, Ρέμμελε, Νόυμαν; Στην πραγματικότητα, γράφτηκαν πριν από δέκα χρόνια ενάντια στους Φροσσάρ, Κασέν, Σάρλ Ραπποπόρ, Ντανιέλ Ρενού καί τούς άλλους Γάλλους οπορτουνιστές που κρύβονταν πίσω από υπεραριστερές φράσεις. Οι θέσεις αυτές που παραθέσαμε παραπάνω υπήρξαν —θέτουμε καθαρά το ερώτημα αυτό στη σταλινική γραφειοκρατία— «αντεπαναστατικές» τη στιγμή πού εκφράζανε τη θέση του ρωσικού Πολιτικού Γραφείου, με τον Λένιν επικεφαλής, και προσδιόριζαν την πολιτική τής Κομμουνιστικής Διεθνούς; Ας μη δοκιμάσουν ν’ απαντήσουν ότι στην περίοδο πού πέρασε, οι συνθήκες άλλαξαν: δεν πρόκειται για ζητήματα συγκυρίας, άλλά, όπως λέγεται μέσα στο ίδιο το κείμενο, για το Α.Β.Γ. του μαρξισμού.
Έτσι, πριν από δέκα χρόνια, ή Κομμουνιστική Διεθνής εξηγούσε το βάθος τής πολιτικής του ενιαίου μετώπου με την έννοια ότι το κομμουνιστικό κόμμα δείχνει στις μάζες και τις οργανώσεις τους την πραγματική του θέληση ν’ αγωνιστεί μαζί τους, έστω και για τούς πιο μέτριους σκοπούς, αν οι σκοποί αυτοί βρίσκονται στο δρόμο της ιστορικής εξέλιξης τού προλεταριάτου. Το κομμουνιστικό κόμμα συμμετέχει σ’ αυτούς τους αγώνες υπολογίζοντας την πραγματική κατάσταση τής εργατικής τάξης σε κάθε δοσμένη στιγμή. Δεν απευθύνεται μονάχα στις μάζες, άλλά επίσης και στις οργανώσεις πού η ηγεσία τους είναι αναγνωρισμένη από τις μάζες. Αντιπαραθέτει, μπροστά στα μάτια των μαζών, τις ρεφορμιστικές οργανώσεις με τα πραγματικά καθήκοντα τής ταξικής πάλης. Αποκαλύπτοντας στην πράξη ότι δεν είναι ο σεκταρισμός του κομμουνιστικού κόμματος, αλλά το συνειδητό σαμποτάζ τής σοσιαλδημοκρατίας πού υποσκάπτει την κοινή εργασία, ή πολιτική του ενιαίου μετώπου επιταχύνει την επαναστατική ανάπτυξη τής τάξης. Είναι φανερό ότι αυτές οι ιδέες δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να παλιώσουν.
Πώς να εξηγήσουμε τότε την εγκατάλειψη τής πολιτικής τού ενιαίου μετώπου από την Κομμουνιστική Διεθνή; Με τις αποτυχίες και τις ήττες αυτής τής πολιτικής στο παρελθόν. ‘Αν αυτές οι αποτυχίες, πού οι αίτιες τους δεν βρίσκονται στην ίδια την πολιτική, άλλά στους πολιτικούς, είχαν επισημανθεί, αναλυθεί και μελετηθεί έγκαιρα, το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα θα είχε θαυμάσια εξοπλιστεί, στρατηγικά και τακτικά για τη σημερινή κατάσταση. Άλλά ή σταλινική γραφειοκρατία ενεργεί σαν τη μυωπική μαϊμού τού μύθου: αφού έβαλε τα γυαλιά της στην ουρά και αφού τα έγλειψε χωρίς αποτέλεσμα, αποφάνθηκε ότι δεν αξίζουνε τίποτα και τάσπασε. Πείτε ό,τι θέλετε, άλλά δεν φταίνε τα ματογυάλια.
Τα λάθη στην πολιτική του ενιαίου μετώπου υπήρξαν δύο ειδών. Συνέβηκε, τις περισσότερες φορές, τα καθοδηγητικά όργανα του κομμουνιστικού κόμματος ν΄ απευθυνθούν στους ρεφορμιστές με την πρόταση να παλέψουν μαζί για ριζοσπαστικά συνθήματα πού δεν απέρρεαν από την κατάσταση και δεν ανταποκρίνονταν στη συνείδηση των μαζών. Οι προτάσεις έμοιαζαν με πυροβολισμούς στον αέρα. Οι μάζες έμειναν απαθείς. Οι ρεφορμιστές αρχηγοί εξηγούσαν τις προτάσεις των κομμουνιστών σαν ραδιουργία πού είχε για σκοπό την καταστροφή τής σοσιαλδημοκρατίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, επρόκειτο για μια καθαρά τυπική, διακοσμητική εφαρμογή τής πολιτικής του ενιαίου μετώπου. Ωστόσο, από την ίδια της την ουσία, η πολιτική του ενιαίου μετώπου δεν μπορεί να είναι γόνιμη παρά μονάχα πάνω στη βάση μιας ρεαλιστικής εκτίμησης τής κατάστασης και τής ψυχολογίας των μαζών. Με μια συχνή και κακή χρήση το όπλο των «ανοιχτών επιστολών» στομώθηκε κι΄ αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν.
Το άλλο είδος παραμόρφωσης τής πολιτικής του ενιαίου μετώπου είχε πολύ πιο μοιραίο χαραχτήρα. Η πολιτική του ενιαίου μετώπου κατάντησε για τη σταλινική ηγεσία μια κούρσα για την εξασφάλιση συμμάχων σε βάρος τής ανεξαρτησίας του κομμουνιστικού κόμματος. “Έχοντας την υποστήριξη τής Μόσχας και πιστεύοντας τον εαυτό τους παντοδύναμο, οι γραφειοκράτες της Κομμουνιστικής Διεθνούς νόμισαν σοβαρά ότι μπορούν να διατάσσουν τις τάξεις, να τούς υποδείχνουν δρομολόγια, να συγκρατούν τα απεργιακά και αγροτικά κινήματα στην Κίνα, να εξαγοράζουν την ένωση με τον Τσάνγκ – Κάϊ – Σέκ με την εγκατάλειψη τής ανεξάρτητης πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος, να επανεκπαιδεύουν τη γραφειοκρατία των Τρέϊντ – Γιούνιονς, το κύριο στήριγμα του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού, μ’ ένα συμπόσιο στο Λονδίνο ή σε κάποια λουτρόπολη τού Καυκάσου, να μεταμορφώνουν τούς Κροάτες αστούς, τού τύπου Ράντιτς, σε κομμουνιστές, κτλ. Οι προθέσεις, φυσικά, υπήρξαν άριστες: να επιταχύνουν την εξέλιξη κάνοντας οι ίδιοι αυτό πού οι μάζες δεν είχαν ακόμα καταλάβει. Δεν είναι ανώφελο να υπενθυμίσουμε ότι, σε μια σειρά χώρες, ιδιαίτερα στην Αυστρία, οι υπάλληλοι τής Κομμουνιστικής Διεθνούς προσπάθησαν κατά την περίοδο πού πέρασε να δημιουργήσουν τεχνητά μια σοσιαλδημοκρατία τής «αριστεράς» που να χρησιμεύσει σαν γέφυρα προς τον κομμουνισμό. Κι’ απ’ αυτή τη μασκαράτα δεν βγήκε τίποτα παραπάνω από αποτυχίες. Τα αποτελέσματα από τα πειράματα και τούς τυχοδιωκτισμούς αυτούς αποδείχτηκαν αμετάβλητα καταστροφικά. Το παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα ρίχτηκε πίσω για πολλά χρόνια.
Τότε ο Μανουίλσκυ αποφάσισε να σπάσει τα ματογυάλια κι ό Κούουσινεν, για να μη γελαστεί ποτέ πια, βάφτισε όλο τον κόσμο, έξω από τον εαυτό του και τους φίλους του, φασίστες. Τώρα όλα έγιναν πολύ άπλά και πολύ καθαρά, δεν μπορεί πια να γίνουν τέτοια λάθη. Τι ενιαίο μέτωπο μπορεί να γίνει με τούς «σο-σιαλφασίστες» ενάντια στους εθνικοφασίστες ή με τούς «σοσιαλφασίστες της αριστεράς» ενάντια στους σοσιαλφασίστες τής δεξιάς; “Έτσι, αφοι έκανε πάνω από τα κεφάλια μας στροφή από 180 μοίρες, η σταλινική γραφειοκρατία αναγκάστηκε να διακηρύξει ότι οι αποφάσεις των τεσσάρων πρώτων Συνεδρίων τής Κομμουνιστικής Διεθνούς είναι αντεπαναστατικές!…
(Από το «ΚΑΙ ΤΩΡΑ;» του Λ. Τρότσκι, 1932, σελ. 59-65, Έκδοση «Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη»)