Ύστερα από την συνθηκολόγηση και την επαίσχυντη χρεοκοπία των ηγετών και των κομμάτων της 2ης σοσιαλδημοκρατικής Διεθνούς (που αποδέχτηκαν τον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο) σήμανε η ώρα θεμελίωσης της 3ης Κομμουνιστικής Διεθνούς του παγκόσμιου κόμματος της προλεταριακής σοσιαλιστικής επανάστασης. Για να κηρύξει και να οργανώσει τον επαναστατικό πόλεμο ενάντια στον παρακμασμένο καπιταλισμό των οικονομικών κρίσεων, της ανεργίας, της πείνας και των ιμπεριαλιστικών πολέμων.
Με σταθερή αφετηρία τις ιδέες του επαναστατικού μαρξισμού και με βάση την εμπειρία της ρωσικής επανάστασης, οι ηγέτες του μπολσεβικισμού, με πρωτεργάτες τους Λένιν και Τρότσκι, πήραν την πρωτοβουλία και συγκάλεσαν το πρώτο ιδρυτικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής 3ης Διεθνούς στη Μόσχα, στις 2-6 Μάρτη 1919. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπίσουν, μπόρεσα να βάλουν τα θεμέλια της νέας επαναστατικής Διεθνούς και να οργανώσουν τον αγώνα, με τα επόμενα συνέδρια, για την ενοποίηση της διασπασμένης εργατικής τάξης και για την συντριβή των ρεφορμιστών και σοσιαλπροδοτών της 2ης Διεθνούς.
Το 2ο Συνέδριο της 3ης Διεθνούς συνήλθε τον Ιούλη του 1920 και συζήτησε οργανωτικά ζητήματα, προβλήματα δράσης, τους 21 όρους για την ένταξη κομμάτων στη Διεθνή κλπ. Τον Ιούνη-Ιούλη του 1921, πραγματοποιήθηκε το 3ο Συνέδριο, μέσα σε συνθήκες βαθιάς κρίσης του καπιταλισμού, ανεργίας και υποχώρησης του επαναστατικού κύματος που είχε εκδηλωθεί με την έκρηξη της ρωσικής εργατικής επανάστασης, τον Οκτώβρη του 1917.
Το Συνέδριο αυτό, στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 603 αντιπρόσωποι, καταπιάστηκε με την παγκόσμια οικονομική κρίση και τα νέα καθήκοντα της Κομμουνιστικής Διεθνούς (με εισηγητή τον Λέον Τρότσκι) με την Κόκκινη Συνδικαλιστική Διεθνή, με το Κίνημα των νέων και των γυναικών και με άλλα εννέα θέματα ίδιας σπουδαιότητας.
Το Μανιφέστο της Εκτελεστικής Επιτροπής (που ήταν ένα από αυτά τα θέματα) αναφέρονταν στο πρόβλημα της διάσπασης του εργατικού κινήματος και στην ανάγκη δημιουργίας του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα άλλα λέει: «Μόνο στον αγώνα για τα πιο απλά, τα πιο στοιχειώδη συμφέροντα των εργατικών μαζών μπορούμε να συγκροτήσουμε ένα ενιαίο μέτωπο του προλεταριάτου εναντίον της μπουρζουαζίας. Μόνο σ’ αυτό τον αγώνα μπορούμε να τερματίσουμε τις διαιρέσεις στους κόλπους του προλεταριάτου, διαιρέσεις που αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία η μπουρζουαζία μπορεί να παρατείνει την ύπαρξή της. Αυτό όμως το μέτωπο του προλεταριάτου δεν θα γίνει ισχυρό και κατάλληλο για τον αγώνα παρά μόνο αν στηριχτεί στα κομμουνιστικά κόμματα που το πνεύμα τους πρέπει να είναι ενιαίο και ακλόνητο και η πειθαρχία σταθερή και αυστηρή. Γι’ αυτό και το 3ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ρίχνοντας στους κομμουνιστές όλου του κόσμου το σύνθημα «στις μάζες!», «Σχηματίστε το ενιαίο μέτωπο του προλεταριάτου!», τους συνιστά: «Διατηρήστε τις γραμμές σας καθαρές από τα στοιχεία που είναι ικανά να καταστρέψουν το ηθικό και την πειθαρχία μάχης των στρατευμάτων εφόδου του παγκόσμιου προλεταριάτου, των κομμουνιστικών κομμάτων»…» («Μανιφέστο της Εκτελεστικής Επιτροπής (3ο Συνέδριο)» Από το βιβλίο «Η Κομμουνιστική Διεθνής- Μανιφέστα, Θέσεις, Αποφάσεις του 3ου Παγκόσμιου Συνεδρίου» Εκδόσεις Σοσιαλισμός 1979, Σελ. 181-191 – Αναδημοσιευμένο και στην μπροσούρα ¨Η Λενινική Ταχτική του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου» Έκδοση του Σ.Δ.Κ.Ε., Αύγουστος 2016).
Πέρασαν από τότε πάνω από 100 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, το καπιταλιστικό σύστημα, βαδίζοντας από κρίση σε κρίση, προκαλεί ολοένα πολέμους, σφαγές και συμφορές. Αλλά το εργατικό κίνημα, κάτω από την ηγεσία των ρεφορμιστικών κομμάτων, παραμένει διασπασμένο και ανίκανο να βάλει τέλος στα παρακμασμένο βάρβαρο σύστημα του καπιταλισμού. Χωρίς αμφιβολία, το Μανιφέστο του 3ου Συνεδρίου και όλα τα άλλα ντοκουμέντα των τεσσάρων πρώτων Συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς, διατηρούν ως τώρα όλη τους την αξία. Χρέος των κομμουνιστών αγωνιστών είναι να τα κάνουν πράξη, αναλαμβάνοντας αγώνα για την δημιουργία του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου.